Lâu nay Sơn La vẫn được biết đến là “vựa” ngô của miền Bắc, sản lượng ngô hàng năm đạt trên 600.000 tấn, đi đến đâu cũng thấy bà con trồng ngô, đến xóm làng nào cũng thấy nông dân bàn chuyện trồng giống ngô gì, áp dụng tiến bộ kỹ thuật thế nào… để có vụ ngô bội thu. Vào mùa thu hoạch rộ, những bắp ngô lai chín vàng được bà con tới tấp chở về nhà, phơi khô rồi chất thành đống, hoặc treo lủng lẳng khắp trần nhà để chờ thương lái tới thu mua. Có thể nói, ngô đã trở thành cây trồng chính, giúp nhiều nông dân, trong đó có nhiều đồng bào dân tộc thiểu số thoát khỏi đói nghèo, vươn lên khá giàu.
Chị Quàng Thị Hôm, người Thái, ở bản Chặm Cảng, xã Chiềng Sung (huyện Mai Sơn) cho biết, Chiềng Sung là vùng đất gặp nhiều khó khăn về nguồn nước, vì vậy một năm bà con chỉ trồng được 1 vụ lúa, năng suất rất thấp. Được sự khuyến khích, hướng dẫn của cán bộ ngành nông nghiệp, bà con đã mạnh dạn chuyển sang trồng ngô. “Năm nào gia đình tôi cũng gieo dăm bảy kilôgam ngô giống, chủ yếu là giống ngô lai Vino 688 do Công ty cổ phần Vino phân phối. Giống này cho năng suất cao, ổn định, hạt màu vàng, sáng đẹp nên dễ bán. Dần dần, nhà tôi cũng có của ăn của để. Khoảng 5 năm gần đây, nhà tôi vừa trồng ngô, vừa làm đại lý cung cấp hạt giống ngô cho bà con trong bản, riêng tháng vừa qua đã bán được trên 1 tấn ngô giống Vino 688”, chị Hôm kể.
Anh Ka, nhà phân phối ngô giống lớn nhất ở Sơn La cho biết: “Vụ vừa qua, hầu hết các hộ mua ngô giống tại đại lý đều sản xuất thắng lợi, có hộ thu hoạch tới mấy chục tấn, với giá ngô hạt đang ở mức cao (hiện đạt 6.000 đồng/kg), bà con có thể thu về 6 triệu đồng/tấn (tương đương 48 - 54 triệu đồng/ha).
Tuy là vựa ngô lớn nhất cả nước, nhưng thực tế thấy, đầu ra cho cây ngô ở Sơn La vẫn chưa thực sự ổn định, chủ yếu là do thị trường có nhiều biến động, giá cả bất ổn, chi phí vận chuyển cao; nhiều nông dân vẫn sử dụng các giống ngô cũ năng suất thấp, chất lượng kém nên có lãi ít… Vì thế, để “vựa” ngô phát triển bền vững, rất cần sự hỗ trợ của Nhà nước trong các khâu ổn định thị trường, vốn tín dụng, cải thiện hệ thống hạ tầng (chủ yếu là đường giao thông), đồng thời chú trọng nghiên cứu, lai tạo các giống ngô thế hệ mới cho năng suất cao, chống chịu sâu bệnh tốt.
Anh Châu cho biết: “Với bộ giống ngô lai khá phong phú như hiện nay, bà con có nhiều lựa chọn cho việc gieo trồng, đơn cử như giống Vino 688, do có khả năng trồng xen canh, chịu hạn và chống đổ tốt, chống chịu được thời tiết khắc nghiệt nên chúng tôi thường khuyến cáo bà con gieo trồng trên các vùng đất cao, không chủ động được nước tưới. Đây là giống dài ngày, năng suất cao, bộ rễ chân kiềng phát triển mạnh nên đặc biệt thích hợp với điều kiện đồng đất ở Sơn La. Ngoài ra, giống này còn có một ưu điểm nổi bật là có thể trồng với mật độ dày để tạo ra năng suất cao”.
Theo đánh giá của bà con, giống ngô lai Vino 688 thích nghi rộng trên chân ruộng 3 vụ trong năm, trên nhiều loại đất khác nhau như đồi núi, ruộng, chịu trồng dày nên tận dụng được đất, phân bón và giảm công lao động. Ngoài ra, đây cũng là một trong những giống ngô sạch bệnh nhất hiện nay với bộ lá “siêu” bền, có thể tận dụng làm thức ăn chăn nuôi
Đặng Xuân Long